Περί Δημοκρατίας (μέρος Α) – Το Σύνταγμά μας 1
Στο προηγούμενο, εισαγωγικό σχετικό post, ανέφερα εν τάχει τις απόψεις μου για την λεγόμενη κυνοβολευτική δημ(ωρ)οκρατία. Με το παρόν, θα ξεκινήσω μια σύντομη κριτική ανάγνωση στον «θεμέλιο λίθο» του παραπάνω εκτρώματος και συγκεκριμένα στην Ελληνική του version, αφού εδώ ζούμε και εκείνη μας ενδιαφέρει περισσότερο. Χωρίς να έχω παρά αποσπασματική γνώση άλλων «δημοκρατικών» συνταγμάτων, είμαι έστω και από αυτά τα ψήγματα, αναγκασμένος να αναγνωρίσω οτι το Σύνταγμα της Ελλάδος είναι από τα πιο συντηρητικά (με την χειρότερη δυνατή έννοια) συντάγματα, τουλάχιστον στον Ευρωπαϊκό χώρο. Αυτό όμως δεν σημαίνει οτι σε άλλα συντάγματα έχουν δοθεί ικανοποιητικές λύσεις σε ΟΛΑ τα προβλήματα που θα θίξουμε παρακάτω. Θεωρώ απαραίτητο να ξεκαθαρίσω πριν προχωρήσω, οτι δεν έχει καμία αξία τυχόν επισήμανση άλλης «ηπιότερης» ερμηνείας από εκείνη που θα επιχειρήσω να δώσω. Μπορεί να γνωρίζουμε όλοι, πως με το μαχαίρι κόβουμε το ψωμί και με το μαχαίρι σφάζουμε, όμως ένα σύνταγμα δεν μπορεί παρά να είναι μόνο ασπίδα. Εάν μία μόνο ερμηνεία από τις πολλές, μπορεί να μετατρέψει την ασπίδα σε μαχαίρι, είναι αδιάφορο ποιός θα το χρησιμοποιήσει και πώς, εάν η ερμηνεία αυτή μπορεί να σταθεί, τότε οποιαδήποτε προστατευτική επί του «δημοκρατικού πολιτεύματος» αξία ενός συντάγματος εκμηδενίζεται αυτόματα.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν:
Τα αναγραφόμενα στο κείμενο του συντάγματος είναι με πλάγια γραφή. Τα σχόλια, με ορθή (σημειολογικό κι αυτό!)
ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (Όπως αναθεωρήθηκε το 2001 και ισχύει)
Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος
Μάλιστα. Ωραία αρχή κάναμε! Το σύμβολο της πίστεως μιας κατ επίφασιν θρησκείας, η ανώτατη Αρχή στην οποία αναφέρεται το σύνταγμα μίας πολιτείας, για να τεθεί υπο την προστασία της και για να εμπνευσθεί από αυτήν. Γιατί μή μου πείτε οτι είναι δυνατόν να αντιληφθεί ένας εξωγήινος πως η παραπάνω πρόταση αναφέρεται σε μία υποτιθέμενη υπέρτατη, θεϊκή «δύναμη», χωρίς να γνωρίζει το παραληρηματικό «πιστεύω είς ένα θεόν πατέρα παντοκράτορα κλπ κλπ». Δεν μιλώ καν περί ανεξιθρησκίας, περί ίσων δικαιωμάτων των πολιτών ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους (ή αντιθρησκευτικές τους) πεποιθήσεις. Αυτό, πήγε περίπατο, πριν καν ξεκινήσουμε με το πρώτο άρθρο του συντάγματος. Όμως καλοί μου άνθρωποι, αφού δεν είστε διατεθειμένοι να ξεκινήσετε το σύνταγμα στο όνομα των πολιτών που το στηρίζουν (αφού κάτι τέτοιο θα ήταν ψέμα), εάν θέλετε οπωσδήποτε να αναφερθείτε σε κάτι «μεταφυσικό» και δεν σας συγκινούν ως γονιμοποιές ιδέες η Δημοκρατία, ή έστω και αυτή η χιλιοειπωμένη και παρεξηγημένη «ελευθερία, ισότης, αδελφότης» της Γαλλικής Επανάστασης, αναφερθείτε τέλος πάντων, ωσάν «Ελέω Θεού» μονάρχες, σε κάτι που να παραπέμπει σαφώς στο θεϊκό. (Ωπ, συγγνώμη, ξέχασα τον Χαιλέ Σελασιέ της Αιθιοπίας... όμως και οι παλαιοί αιμοβόροι αυτοκράτορες, στην Αγία Τριάδα δεν ορκίζονταν; Χμμ... μάλλον κατάλαβα από που εμπνεύστηκαν οι κύριοι συντάκτες). Τί σημαίνει όμως «τριάδα»; Και γιατί στο κάτω – κάτω αυτή η εμμονή με το τρία; Προσωπικά θα προτιμούσα το τέσσερα. Μου φαίνεται πολύ πληρέστερο, 4 εποχές, 4 διαστάσεις (μην ξεχνάμε και τον χρόνο!), 4 σημεία στον ορίζοντα. Ναι, στην επόμενη αναθεώρηση, το «τριάδος» πρέπει να γίνει «τετράδος». Το τρία, δίνει την εντύπωση οτι κάτι του λείπει για να ολοκληρωθεί. Παραπέμπει σε λαϊκές ρήσεις περί ασυναρτησίας (τρία πουλάκια κάθονταν, τρεις λαλούν και δυό χορεύουν κ.ο.κ.), σε παραμύθια (τα τρία γουρουνάκια), στον πόλεμο των κόσμων (τρίποδοι εξωγήινοι εισβολείς) και ένα σωρό γελοία ή δυσάρεστα πράγματα, άσε που μπορεί να δημιουργήσει και χυδαίους συνειρμούς: Ακούσατε λόγου χάριν να λένε ποτέ «πάρε τα τέσσερά μου»;
Λοιπόν, πάμε παρακάτω γιατί άρχισα να εκνευρίζομαι και θα γίνω εγώ χυδαίος με τις ομοούσιες και αδιαίρετες (ελέγξιμο) τριάδες τους...
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ : Βασικές Διατάξεις
ΤΜΗΜΑ Α΄: Μορφή του πολιτεύματος
Εδώ, καθορίζεται εν συντομία, σε δύο άρθρα (το 1ο και το 2ο), η μορφή του πολιτεύματος ως «Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία» (Αρθρο 1 παρ.1), ενώ αναφέρεται οτι το «θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία» και οτι «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα» (Άρθρο 1 παρ. 2 και 3). Επίσης, στο άρθρο 2 ορίζεται ως «πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας» , «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου» (παρ. 1) ενώ αναφέρεται και ένα ευχολόγιο περί επιδίωξης εμπέδωσης «της ειρήνης, της δικαιοσύνης» και επιδίωξη «φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών» (παρ.2).
Περί κυνοβολεύτικής δημωροκρατίας, και το πόσο «δημοκρατική» είναι αυτή, θα μιλήσουμε εκτενώς, στο Β μέρος, ενώ θα υπάρχουν κι άλλες αναφορές σε αυτήν καθ όλη την διάρκεια της εξέτασης του Συντάγματος. Εδώ, θα επιθυμούσα να σταθώ περισσότερο στην «Λαϊκή Κυριαρχία». Δεν μπορώ παρά να ξεκινήσω από την διαπίστωση οτι η πρώτη, παλαιά ερμηνεία του όρου «Λαός» είναι «Στρατός» (βλ. Οποιοδήποτε λεξικό αρχαίας Ελληνικής). Θα μου πείτε, αυτό σημαίνει οτι το θεμέλιο του πολιτεύματος θα μπορούσε να είναι η κυριαρχία του στρατού με όλες τις εξουσίες να πηγάζουν από αυτόν και υπέρ αυτού; (!) Σίγουρα, θα ήταν το όνειρο του κάθε «γιατρού του Έθνους», όμως μια τέτοια ερμηνεία μάλλον δεν μπορεί να σταθεί στην σύγχρονη εποχή. Εξ άλλου και ο «στρατός» είχε άλλη έννοια τότε. Και τί είναι λοιπόν ο «Λαός» στην «σύγχρονη εποχή»; Μα αυτό νομίζω το αντιλαμβανόμαστε όλοι: τί άλλο από μία μορφοποιούμενη και κατευθυνόμενη μάζα ανθρώπων με ελεγχόμενες και σε γενικές γραμμές ομοιόμορφες αντιλήψεις για τα πράγματα, ελεγχόμενες συλλογικές συνειδήσεις (εθνικές, θρησκευτικές, «πολιτικές»), και το κυριότερο από όλα, ελεγχόμενες «εξαιρέσεις» στον παραπάνω κανόνα; Θα μπορούσε το σύνταγμα, να αναφέρεται σε πολίτες και «κυριαρχία των πολιτών». Κάτι τέτοιο θα ξεκαθάριζε τα πράγματα. Θα ήταν όμως άτοπο, γιατί θα αντιτίθετο στην έννοια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Πολίτευμα στο οποίο υφίσταται κυριαρχία των πολιτών δεν έχει ανάγκη κοινοβουλίου, γιατί απλά είναι οι ΙΔΙΟΙ οι πολίτες το κοινοβούλιο. Τέτοια ανάγκη προκύπτει όταν πρέπει να κυβερνηθεί ένα σύνολο ανθρώπων με μηδενική ή νηπιακή πολιτική συνείδηση, κάθε μέλος του οποίου εκχωρεί τα πολιτικά του δικαιώματα σε κάποιον που θεωρεί αντιπρόσωπό του, για ορισμένο διάστημα, μετά το πέρας του οποίου μπορεί να αποφασίσει αν θα συνεχίσει να τα εκχωρεί στον ίδιο ή σε κάποιον άλλο. Τέτοιο σύνολο ανθρώπων δεν μπορεί παρά να αποκαλείται λαός και οπωσδήποτε όχι πολίτες. Μα τότε δεν είμαστε πολίτες; Και βέβαια είμαστε, την στιγμή ακριβώς που ρίχνουμε το ψηφοδέλτιο στην κάλπη. Ούτε μετά, αφού ήδη εκχωρήσαμε τα πολιτικά μας δικαιώματα κατά την ψήφο, αλλά ούτε και πριν, αφού τα έχουμε πάλι εκχωρήσει, σε προηγούμενη ψηφοφορία. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία λοιπόν πηγαίνει μαζί με την λαϊκή κυριαρχία. Όχι με την κυριαρχία των πολιτών. Είπαμε όμως οτι για την κυνοβολευτική δημωροκρατία, θα μιλήσουμε περισσότερο αργότερα.
Τώρα ας δούμε λίγο αυτήν την «αξία του ανθρώπου» του άρθρου 2. Ομολογώ οτι δεν καταλαβαίνω τίποτα. Γιατί όχι «αξία της γάτας» για παράδειγμα; Εκεί τα πράγματα θα ήταν ξεκάθαρα: η ανεξάρτητη φύση, η υπερηφάνια, η μαχητικότητα, η καθαρότητα πνεύματος και σώματος (καλός καγαθός), η οξεία αντίληψη, κ.ο.κ. Κανείς δεν θα διαφωνούσε με τα παραπάνω. Ας μου εξηγήσει όμως παρακαλώ ένας συνταγ-ματολόγος τί ακριβώς να διαβάσω πίσω από την φράση «αξία του ανθρώπου». Ποιά ανθρώπινη αξία, του Ινδού ημιελεύθερου δούλου που φτύνει αίμα στο εργοστάσιο από τις έξι το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ; του Ευρωπαίου ημιελεύθερου δούλου που χαραμίζει τη φαιά ουσία του στο γραφείο από τις οκτώ το πρωί μέχρι τις ένδεκα το βράδυ; του συμπαθούς ημισαλταρισμένου ζητιάνου με διδακτορικό που αρνείται να προσαρμοστεί σε μια ζωή που δεν του ταιριάζει; Του μαέστρου που διευθύνει μια συναυλία στο Ηρώδειο; Του δεκάχρονου αγοριού από την Ταυλάνδη που πουλάει το σώμα του σε έναν ευτραφή ευρω-πέο για μια κούπα ρύζι; Της μικρής που ξέφυγε από την αγκαλιά της μητέρας της για να τρέξει να πιάσει την κούκλα που της έπεσε και βρέθηκε στην θερμή αγκαλιά μιας βόμβας ναπάλμ; Εκείνου που πέταξε την ναπάλμ; Εκείνου που διέταξε να ριχτεί η ναπάλμ; Ποιά αξία του ανθρώπου διάολε; Την αξία που δίνει στον άνθρωπο ο χριστιανισμός, από τον οποίο εμπνέεται και υπό την σκέπη του οποίου βρίσκεται το υπό εξέταση σύνταγμα; Αυτή που δίνει ο Αριστοτέλης; Αυτή που δίνει ο μαρκήσιος ντε Σάντ στα διηγήματά του; Ή αυτή που δίνω εγώ, εσύ, ο οποιοσδήποτε, ακόμη και ο γιατρός του έθνους; Θα μπορούσαν να κάνουν κάποια νύξη περι ανθρώπινων δικαιωμάτων με παραπομπή ίσως στην αντίστοιχη χάρτα του ΟΗΕ. «Τώρα σώθηκες» θα μου πείτε. Όμως θα ήταν κάτι, έστω στοιχειωδώς, συγκεκριμένο. Είναι πράγματι πολύ βολικό να έχεις, σε μία τέτοια κεντρική θέση σε ένα σύνταγμα, μία έννοια – λάστιχο που να μπορείς να την διαμορφώσεις όπως εσύ θέλεις. Και άν παρακάτω, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με τα άρθρα 5, 6, 7, 9, 13, 14, 15 και 19 προκύπτουν, έμμεσα πάντα, κάποια στοιχεία σχετικά με το πως αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ο συντάκτης του υπό εξέταση κειμένου, τα στοιχεία αυτά, καθόλου, μα καθόλου δεν μου αρέσουν. Θα τα δούμε όμως και μαζί παρακάτω.
ΤΜΗΜΑ Β΄: Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.
Η υποκρισία και η διαστροφή των όρων, στο μεγαλείο της! Μα εκκλησία και πολιτεία είναι όροι σχεδόν ταυτόσημοι. Προφανώς εννοεί σχέσεις εκκλησίας και κράτους, με την εκκλησία μάλιστα να μην έχει την «φυσιολογική» έννοιά της αλλά εκείνη την χριστιανική, του κοπαδιού προβάτων που καθοδηγούνται από τον τσομπάνη τους και τα τσομπανόσκυλα του στην Σωτηρία, εκεί δηλαδή που καταλήγουν όλα τα πρόβατα. Με άλλα λόγια, περιμένουμε από εδώ, να μάθουμε την σχέση μεταξύ των δύο αρχών που κυβερνούν, ή καλύτερα εξουσιάζουν τον «λαό»: Εκείνης που τον θεωρεί μάζα ψηφοδελτίων και εκείνης που τον αντιλαμβάνεται ως «ποίμνιό του» ήτοι μάζα προβάτων. Εδώ όμως Κε συντάκτη μας τα χάλασες! Στο πρώτο άρθρο ήσουν τουλάχιστον ειλικρινής. Εδώ γιατί τόση υποκρισία; Για τους ιερείς ομιλείς, δεν είσαι ιερέας! (Η μήπως είσαι;).
Το Άρθρο 3 θα το μεταφέρω σχεδόν αυτούσιο, γιατί είναι πραγματικά απολαυστικό:
«1. Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας που γνωρίζει κεφαλή της τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού΄ τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Ιερά Σύνοδο των εν ενεργεία Αρχιερέων και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Τόμου της κθ΄ (29) Ιουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου 1928.
2. Το εκκλησιαστικό καθεστώς που υπάρχει σε ορισμένες περιοχές του Κράτους δεν αντίκειται στις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου.
3. Το κείμενο της Αγίας Γραφής τηρείται αναλλοίωτο. Η επίσημη μετάφρασή του σε άλλο γλωσσικό τύπο απαγορεύεται χωρίς την έγκριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδας και της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη.»
Ναί, ναι, δεν διαβάζετε έγγραφο της αρχιεπισκοπής, το Σύνταγμα της Ελλάδος διαβάζετε ακόμα. Δέν το πιστεύετε; Ε τί να σας κάνω εγώ; Το μόνο που μπορώ να κάνω, είναι να αρχίσω το ξεψείρισμα:
Ξεκινώ από το «Επικρατούσα θρησκεία...κλπ». Δεν θα σταθώ στο κατά πόσον ο χριστιανισμός είναι θρησκεία, αυτό είναι άλλο ζήτημα. Εδώ ας υποκριθούμε οτι είναι. Από ποία όμως επιστημονική έρευνα προκύπτει οτι είναι και η επικρατούσα; Μήπως έστειλαν την MRB για πανελλήνια στατιστική έρευνα και δεν το γνωρίζουμε; Αλλά τι λέω; Τι να την κάνουν την MRB, εδώ έχουν ως αδιάσειστη απόδειξη την αναγραφή του Θρησκεύματος στις ταυτότητες του καθενός μας, η οποία μέχρι πρόσφατα γινόταν βέβαια, όπως γνωρίζουμε εθελούσια από τον καθένα μας μέχρι που ο σκοταδισμός της παγκοσμιοποίησης μας αφαίρεσε το ιερό αυτό δικαίωμα. Και ποιά άλλη θρησκεία θα αναγραφόταν πλήν εκείνης που οικειοθελώς και μετά από περίσκεψη ως πολίτες, επιλέξαμε κατά την βάπτισή μας στην ώριμη ηλικία των 11 μηνών; Αλλά ας υποθέσουμε οτι η επικρατούσα θρησκεία σήμερα είναι πράγματι εκείνη «της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού». Έχουμε άραγε το δικαίωμα να εισάγουμε το συμπέρασμα αυτό ως δεσμευτική δήλωση σε ένα Σύνταγμα που αποτελεί την βάση ενός πολιτεύματος και μπορεί να μην αναθεωρηθεί παρά μετα από πενήντα ή και περισσότερα χρόνια; Και ποιά σχέση μπορεί να έχει μία τέτοια δεσμευτική δήλωση θρησκεύματος με την οργάνωση ενός πολιτεύματος; Εδώ θα ήθελα πολύ από έναν συνταγ-ματολόγο να μου βάλει τα γυαλιά.
Στην συνέχεια της ίδιας παραγράφου, βλέπουμε μία αναλυτική παρουσίαση της οργάνωσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το τί δουλειά έχει κάτι τέτοιο στο σύνταγμα, το αφήνω στην κρίση του καθενός. Βέβαια σε ένα κράτος θεοκρατούμενο, είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστούν και τα του δόγματος, και τα της θρησκευτικής οργάνωσης, όπως ακριβώς ξεκαθαρίζονται τα του πολιτεύματος και τα της πολιτικής οργάνωσης. Είναι όμως ξεκάθαρα τα της θρησκευτικής οργάνωσης; Με μία απλή ανάγνωση προκύπτει σωρός αγνώστων εννοιών, ασαφειών και αντιφάσεων. Εδώ θα αφήσω την ανάλυση και την αποσαφήνιση στους γραμματικούς της αρχιεπισκοπής και τους απολογητές, γιατί αισθάνομαι «έξω από τα νερά μου».
Η δεύτερη παράγραφος, αναφέρεται στο καθεστώς των λεγομένων στους κόλπους της εκκλησίας ως «νέων χωρών», όπως είναι η Μακεδονία και η Θράκη και οι οποίες υπάγονται απ ευθείας στην Υψηλή Πύλη (ωχ συγγνώμη, στο πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ήθελα να πώ). Φαντάζομαι οτι οι διάφοροι «διαξιφισμοί» μεταξύ των εκκλησιαστικών κύκλων Αθήνας και Κωνσταντινούπολης έχουν ως βάση (και) αυτήν εδώ την παράγραφο. Ευτυχώς που υπάρχει, για να μην τα παίρνει όλα το Μεγάλο Αφεντικό, ας μείνει κι ένα μαγαζάκι για τους ημέτερους...
Για την Τρίτη παράγραφο τέλος, θα έπρεπε κανονικά να γράψω «ουδέν σχόλιον». Όμως, ενίοτε είναι σκόπιμο να ομιλούμε και για τα αυτονόητα. Εάν αναρωτιέστε προς τί αυτή η αγωνία να τηρηθεί αναλλοίωτο το κείμενο ενός βιβλίου ώστε να τεθεί μέσα στο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε μετάφρασης ή άλλης επέμβασης χωρίς την άδεια της Υψηλής Πύλης (ούπς, μου ξέφυγε πάλι), χωρίς βέβαια να υπάρχει αντίστοιχη απαγόρευση για οποιοδήποτε άλλο κείμενο, αρχαίο ή νεότερο, όσο σημαντικό και αν είναι, την απάντηση την έδωσα παραπάνω. Σε ένα θεοκρατούμενο κράτος, οφείλουν να ξεκαθαριστούν τα της εκκλησιαστικής οργάνωσης και τα του θρησκευτικού δόγματος. Η πρώτη παράγραφος παραπάνω, καθορίζει το πρώτο. Η παρούσα, το δεύτερο. Και το άρθρο 3 στο σύνολό του συνιστά την οργάνωση θεοκρατούμενου κράτους. Είτε μας αρέσει, είτε όχι. Όπως περίπου συμβαίνει και στο Ιράν, το Αφγανιστάν κ.α. χώρες που βρίσκονται υπό την άμεση προστασία του Υψίστου. Αλλά ξέχασα, εκείνες έχουν τον Αλλάχ, τον βλάσφημο.
Πως τώρα συνδυάζεται το παρόν άρθρο με τα επόμενα που θα εξετάσουμε, περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως και πώς συνδυάζεται το δόγμα, οποιοδήποτε δόγμα με το «δημοκρατικό πολίτευμα» είναι ζητήματα που πολύ θα ήθελα να μου εξηγήσει κάποιος. Οποιοσδήποτε. Υπάρχει;
(συνεχίζεται. Στο επόμενο, τα άρθρα περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων – τρομάρα μας! - )
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν:
Τα αναγραφόμενα στο κείμενο του συντάγματος είναι με πλάγια γραφή. Τα σχόλια, με ορθή (σημειολογικό κι αυτό!)
ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (Όπως αναθεωρήθηκε το 2001 και ισχύει)
Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος
Μάλιστα. Ωραία αρχή κάναμε! Το σύμβολο της πίστεως μιας κατ επίφασιν θρησκείας, η ανώτατη Αρχή στην οποία αναφέρεται το σύνταγμα μίας πολιτείας, για να τεθεί υπο την προστασία της και για να εμπνευσθεί από αυτήν. Γιατί μή μου πείτε οτι είναι δυνατόν να αντιληφθεί ένας εξωγήινος πως η παραπάνω πρόταση αναφέρεται σε μία υποτιθέμενη υπέρτατη, θεϊκή «δύναμη», χωρίς να γνωρίζει το παραληρηματικό «πιστεύω είς ένα θεόν πατέρα παντοκράτορα κλπ κλπ». Δεν μιλώ καν περί ανεξιθρησκίας, περί ίσων δικαιωμάτων των πολιτών ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους (ή αντιθρησκευτικές τους) πεποιθήσεις. Αυτό, πήγε περίπατο, πριν καν ξεκινήσουμε με το πρώτο άρθρο του συντάγματος. Όμως καλοί μου άνθρωποι, αφού δεν είστε διατεθειμένοι να ξεκινήσετε το σύνταγμα στο όνομα των πολιτών που το στηρίζουν (αφού κάτι τέτοιο θα ήταν ψέμα), εάν θέλετε οπωσδήποτε να αναφερθείτε σε κάτι «μεταφυσικό» και δεν σας συγκινούν ως γονιμοποιές ιδέες η Δημοκρατία, ή έστω και αυτή η χιλιοειπωμένη και παρεξηγημένη «ελευθερία, ισότης, αδελφότης» της Γαλλικής Επανάστασης, αναφερθείτε τέλος πάντων, ωσάν «Ελέω Θεού» μονάρχες, σε κάτι που να παραπέμπει σαφώς στο θεϊκό. (Ωπ, συγγνώμη, ξέχασα τον Χαιλέ Σελασιέ της Αιθιοπίας... όμως και οι παλαιοί αιμοβόροι αυτοκράτορες, στην Αγία Τριάδα δεν ορκίζονταν; Χμμ... μάλλον κατάλαβα από που εμπνεύστηκαν οι κύριοι συντάκτες). Τί σημαίνει όμως «τριάδα»; Και γιατί στο κάτω – κάτω αυτή η εμμονή με το τρία; Προσωπικά θα προτιμούσα το τέσσερα. Μου φαίνεται πολύ πληρέστερο, 4 εποχές, 4 διαστάσεις (μην ξεχνάμε και τον χρόνο!), 4 σημεία στον ορίζοντα. Ναι, στην επόμενη αναθεώρηση, το «τριάδος» πρέπει να γίνει «τετράδος». Το τρία, δίνει την εντύπωση οτι κάτι του λείπει για να ολοκληρωθεί. Παραπέμπει σε λαϊκές ρήσεις περί ασυναρτησίας (τρία πουλάκια κάθονταν, τρεις λαλούν και δυό χορεύουν κ.ο.κ.), σε παραμύθια (τα τρία γουρουνάκια), στον πόλεμο των κόσμων (τρίποδοι εξωγήινοι εισβολείς) και ένα σωρό γελοία ή δυσάρεστα πράγματα, άσε που μπορεί να δημιουργήσει και χυδαίους συνειρμούς: Ακούσατε λόγου χάριν να λένε ποτέ «πάρε τα τέσσερά μου»;
Λοιπόν, πάμε παρακάτω γιατί άρχισα να εκνευρίζομαι και θα γίνω εγώ χυδαίος με τις ομοούσιες και αδιαίρετες (ελέγξιμο) τριάδες τους...
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ : Βασικές Διατάξεις
ΤΜΗΜΑ Α΄: Μορφή του πολιτεύματος
Εδώ, καθορίζεται εν συντομία, σε δύο άρθρα (το 1ο και το 2ο), η μορφή του πολιτεύματος ως «Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία» (Αρθρο 1 παρ.1), ενώ αναφέρεται οτι το «θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία» και οτι «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα» (Άρθρο 1 παρ. 2 και 3). Επίσης, στο άρθρο 2 ορίζεται ως «πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας» , «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου» (παρ. 1) ενώ αναφέρεται και ένα ευχολόγιο περί επιδίωξης εμπέδωσης «της ειρήνης, της δικαιοσύνης» και επιδίωξη «φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών» (παρ.2).
Περί κυνοβολεύτικής δημωροκρατίας, και το πόσο «δημοκρατική» είναι αυτή, θα μιλήσουμε εκτενώς, στο Β μέρος, ενώ θα υπάρχουν κι άλλες αναφορές σε αυτήν καθ όλη την διάρκεια της εξέτασης του Συντάγματος. Εδώ, θα επιθυμούσα να σταθώ περισσότερο στην «Λαϊκή Κυριαρχία». Δεν μπορώ παρά να ξεκινήσω από την διαπίστωση οτι η πρώτη, παλαιά ερμηνεία του όρου «Λαός» είναι «Στρατός» (βλ. Οποιοδήποτε λεξικό αρχαίας Ελληνικής). Θα μου πείτε, αυτό σημαίνει οτι το θεμέλιο του πολιτεύματος θα μπορούσε να είναι η κυριαρχία του στρατού με όλες τις εξουσίες να πηγάζουν από αυτόν και υπέρ αυτού; (!) Σίγουρα, θα ήταν το όνειρο του κάθε «γιατρού του Έθνους», όμως μια τέτοια ερμηνεία μάλλον δεν μπορεί να σταθεί στην σύγχρονη εποχή. Εξ άλλου και ο «στρατός» είχε άλλη έννοια τότε. Και τί είναι λοιπόν ο «Λαός» στην «σύγχρονη εποχή»; Μα αυτό νομίζω το αντιλαμβανόμαστε όλοι: τί άλλο από μία μορφοποιούμενη και κατευθυνόμενη μάζα ανθρώπων με ελεγχόμενες και σε γενικές γραμμές ομοιόμορφες αντιλήψεις για τα πράγματα, ελεγχόμενες συλλογικές συνειδήσεις (εθνικές, θρησκευτικές, «πολιτικές»), και το κυριότερο από όλα, ελεγχόμενες «εξαιρέσεις» στον παραπάνω κανόνα; Θα μπορούσε το σύνταγμα, να αναφέρεται σε πολίτες και «κυριαρχία των πολιτών». Κάτι τέτοιο θα ξεκαθάριζε τα πράγματα. Θα ήταν όμως άτοπο, γιατί θα αντιτίθετο στην έννοια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Πολίτευμα στο οποίο υφίσταται κυριαρχία των πολιτών δεν έχει ανάγκη κοινοβουλίου, γιατί απλά είναι οι ΙΔΙΟΙ οι πολίτες το κοινοβούλιο. Τέτοια ανάγκη προκύπτει όταν πρέπει να κυβερνηθεί ένα σύνολο ανθρώπων με μηδενική ή νηπιακή πολιτική συνείδηση, κάθε μέλος του οποίου εκχωρεί τα πολιτικά του δικαιώματα σε κάποιον που θεωρεί αντιπρόσωπό του, για ορισμένο διάστημα, μετά το πέρας του οποίου μπορεί να αποφασίσει αν θα συνεχίσει να τα εκχωρεί στον ίδιο ή σε κάποιον άλλο. Τέτοιο σύνολο ανθρώπων δεν μπορεί παρά να αποκαλείται λαός και οπωσδήποτε όχι πολίτες. Μα τότε δεν είμαστε πολίτες; Και βέβαια είμαστε, την στιγμή ακριβώς που ρίχνουμε το ψηφοδέλτιο στην κάλπη. Ούτε μετά, αφού ήδη εκχωρήσαμε τα πολιτικά μας δικαιώματα κατά την ψήφο, αλλά ούτε και πριν, αφού τα έχουμε πάλι εκχωρήσει, σε προηγούμενη ψηφοφορία. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία λοιπόν πηγαίνει μαζί με την λαϊκή κυριαρχία. Όχι με την κυριαρχία των πολιτών. Είπαμε όμως οτι για την κυνοβολευτική δημωροκρατία, θα μιλήσουμε περισσότερο αργότερα.
Τώρα ας δούμε λίγο αυτήν την «αξία του ανθρώπου» του άρθρου 2. Ομολογώ οτι δεν καταλαβαίνω τίποτα. Γιατί όχι «αξία της γάτας» για παράδειγμα; Εκεί τα πράγματα θα ήταν ξεκάθαρα: η ανεξάρτητη φύση, η υπερηφάνια, η μαχητικότητα, η καθαρότητα πνεύματος και σώματος (καλός καγαθός), η οξεία αντίληψη, κ.ο.κ. Κανείς δεν θα διαφωνούσε με τα παραπάνω. Ας μου εξηγήσει όμως παρακαλώ ένας συνταγ-ματολόγος τί ακριβώς να διαβάσω πίσω από την φράση «αξία του ανθρώπου». Ποιά ανθρώπινη αξία, του Ινδού ημιελεύθερου δούλου που φτύνει αίμα στο εργοστάσιο από τις έξι το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ; του Ευρωπαίου ημιελεύθερου δούλου που χαραμίζει τη φαιά ουσία του στο γραφείο από τις οκτώ το πρωί μέχρι τις ένδεκα το βράδυ; του συμπαθούς ημισαλταρισμένου ζητιάνου με διδακτορικό που αρνείται να προσαρμοστεί σε μια ζωή που δεν του ταιριάζει; Του μαέστρου που διευθύνει μια συναυλία στο Ηρώδειο; Του δεκάχρονου αγοριού από την Ταυλάνδη που πουλάει το σώμα του σε έναν ευτραφή ευρω-πέο για μια κούπα ρύζι; Της μικρής που ξέφυγε από την αγκαλιά της μητέρας της για να τρέξει να πιάσει την κούκλα που της έπεσε και βρέθηκε στην θερμή αγκαλιά μιας βόμβας ναπάλμ; Εκείνου που πέταξε την ναπάλμ; Εκείνου που διέταξε να ριχτεί η ναπάλμ; Ποιά αξία του ανθρώπου διάολε; Την αξία που δίνει στον άνθρωπο ο χριστιανισμός, από τον οποίο εμπνέεται και υπό την σκέπη του οποίου βρίσκεται το υπό εξέταση σύνταγμα; Αυτή που δίνει ο Αριστοτέλης; Αυτή που δίνει ο μαρκήσιος ντε Σάντ στα διηγήματά του; Ή αυτή που δίνω εγώ, εσύ, ο οποιοσδήποτε, ακόμη και ο γιατρός του έθνους; Θα μπορούσαν να κάνουν κάποια νύξη περι ανθρώπινων δικαιωμάτων με παραπομπή ίσως στην αντίστοιχη χάρτα του ΟΗΕ. «Τώρα σώθηκες» θα μου πείτε. Όμως θα ήταν κάτι, έστω στοιχειωδώς, συγκεκριμένο. Είναι πράγματι πολύ βολικό να έχεις, σε μία τέτοια κεντρική θέση σε ένα σύνταγμα, μία έννοια – λάστιχο που να μπορείς να την διαμορφώσεις όπως εσύ θέλεις. Και άν παρακάτω, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με τα άρθρα 5, 6, 7, 9, 13, 14, 15 και 19 προκύπτουν, έμμεσα πάντα, κάποια στοιχεία σχετικά με το πως αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ο συντάκτης του υπό εξέταση κειμένου, τα στοιχεία αυτά, καθόλου, μα καθόλου δεν μου αρέσουν. Θα τα δούμε όμως και μαζί παρακάτω.
ΤΜΗΜΑ Β΄: Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.
Η υποκρισία και η διαστροφή των όρων, στο μεγαλείο της! Μα εκκλησία και πολιτεία είναι όροι σχεδόν ταυτόσημοι. Προφανώς εννοεί σχέσεις εκκλησίας και κράτους, με την εκκλησία μάλιστα να μην έχει την «φυσιολογική» έννοιά της αλλά εκείνη την χριστιανική, του κοπαδιού προβάτων που καθοδηγούνται από τον τσομπάνη τους και τα τσομπανόσκυλα του στην Σωτηρία, εκεί δηλαδή που καταλήγουν όλα τα πρόβατα. Με άλλα λόγια, περιμένουμε από εδώ, να μάθουμε την σχέση μεταξύ των δύο αρχών που κυβερνούν, ή καλύτερα εξουσιάζουν τον «λαό»: Εκείνης που τον θεωρεί μάζα ψηφοδελτίων και εκείνης που τον αντιλαμβάνεται ως «ποίμνιό του» ήτοι μάζα προβάτων. Εδώ όμως Κε συντάκτη μας τα χάλασες! Στο πρώτο άρθρο ήσουν τουλάχιστον ειλικρινής. Εδώ γιατί τόση υποκρισία; Για τους ιερείς ομιλείς, δεν είσαι ιερέας! (Η μήπως είσαι;).
Το Άρθρο 3 θα το μεταφέρω σχεδόν αυτούσιο, γιατί είναι πραγματικά απολαυστικό:
«1. Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας που γνωρίζει κεφαλή της τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού΄ τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Ιερά Σύνοδο των εν ενεργεία Αρχιερέων και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Τόμου της κθ΄ (29) Ιουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου 1928.
2. Το εκκλησιαστικό καθεστώς που υπάρχει σε ορισμένες περιοχές του Κράτους δεν αντίκειται στις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου.
3. Το κείμενο της Αγίας Γραφής τηρείται αναλλοίωτο. Η επίσημη μετάφρασή του σε άλλο γλωσσικό τύπο απαγορεύεται χωρίς την έγκριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδας και της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη.»
Ναί, ναι, δεν διαβάζετε έγγραφο της αρχιεπισκοπής, το Σύνταγμα της Ελλάδος διαβάζετε ακόμα. Δέν το πιστεύετε; Ε τί να σας κάνω εγώ; Το μόνο που μπορώ να κάνω, είναι να αρχίσω το ξεψείρισμα:
Ξεκινώ από το «Επικρατούσα θρησκεία...κλπ». Δεν θα σταθώ στο κατά πόσον ο χριστιανισμός είναι θρησκεία, αυτό είναι άλλο ζήτημα. Εδώ ας υποκριθούμε οτι είναι. Από ποία όμως επιστημονική έρευνα προκύπτει οτι είναι και η επικρατούσα; Μήπως έστειλαν την MRB για πανελλήνια στατιστική έρευνα και δεν το γνωρίζουμε; Αλλά τι λέω; Τι να την κάνουν την MRB, εδώ έχουν ως αδιάσειστη απόδειξη την αναγραφή του Θρησκεύματος στις ταυτότητες του καθενός μας, η οποία μέχρι πρόσφατα γινόταν βέβαια, όπως γνωρίζουμε εθελούσια από τον καθένα μας μέχρι που ο σκοταδισμός της παγκοσμιοποίησης μας αφαίρεσε το ιερό αυτό δικαίωμα. Και ποιά άλλη θρησκεία θα αναγραφόταν πλήν εκείνης που οικειοθελώς και μετά από περίσκεψη ως πολίτες, επιλέξαμε κατά την βάπτισή μας στην ώριμη ηλικία των 11 μηνών; Αλλά ας υποθέσουμε οτι η επικρατούσα θρησκεία σήμερα είναι πράγματι εκείνη «της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού». Έχουμε άραγε το δικαίωμα να εισάγουμε το συμπέρασμα αυτό ως δεσμευτική δήλωση σε ένα Σύνταγμα που αποτελεί την βάση ενός πολιτεύματος και μπορεί να μην αναθεωρηθεί παρά μετα από πενήντα ή και περισσότερα χρόνια; Και ποιά σχέση μπορεί να έχει μία τέτοια δεσμευτική δήλωση θρησκεύματος με την οργάνωση ενός πολιτεύματος; Εδώ θα ήθελα πολύ από έναν συνταγ-ματολόγο να μου βάλει τα γυαλιά.
Στην συνέχεια της ίδιας παραγράφου, βλέπουμε μία αναλυτική παρουσίαση της οργάνωσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το τί δουλειά έχει κάτι τέτοιο στο σύνταγμα, το αφήνω στην κρίση του καθενός. Βέβαια σε ένα κράτος θεοκρατούμενο, είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστούν και τα του δόγματος, και τα της θρησκευτικής οργάνωσης, όπως ακριβώς ξεκαθαρίζονται τα του πολιτεύματος και τα της πολιτικής οργάνωσης. Είναι όμως ξεκάθαρα τα της θρησκευτικής οργάνωσης; Με μία απλή ανάγνωση προκύπτει σωρός αγνώστων εννοιών, ασαφειών και αντιφάσεων. Εδώ θα αφήσω την ανάλυση και την αποσαφήνιση στους γραμματικούς της αρχιεπισκοπής και τους απολογητές, γιατί αισθάνομαι «έξω από τα νερά μου».
Η δεύτερη παράγραφος, αναφέρεται στο καθεστώς των λεγομένων στους κόλπους της εκκλησίας ως «νέων χωρών», όπως είναι η Μακεδονία και η Θράκη και οι οποίες υπάγονται απ ευθείας στην Υψηλή Πύλη (ωχ συγγνώμη, στο πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ήθελα να πώ). Φαντάζομαι οτι οι διάφοροι «διαξιφισμοί» μεταξύ των εκκλησιαστικών κύκλων Αθήνας και Κωνσταντινούπολης έχουν ως βάση (και) αυτήν εδώ την παράγραφο. Ευτυχώς που υπάρχει, για να μην τα παίρνει όλα το Μεγάλο Αφεντικό, ας μείνει κι ένα μαγαζάκι για τους ημέτερους...
Για την Τρίτη παράγραφο τέλος, θα έπρεπε κανονικά να γράψω «ουδέν σχόλιον». Όμως, ενίοτε είναι σκόπιμο να ομιλούμε και για τα αυτονόητα. Εάν αναρωτιέστε προς τί αυτή η αγωνία να τηρηθεί αναλλοίωτο το κείμενο ενός βιβλίου ώστε να τεθεί μέσα στο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε μετάφρασης ή άλλης επέμβασης χωρίς την άδεια της Υψηλής Πύλης (ούπς, μου ξέφυγε πάλι), χωρίς βέβαια να υπάρχει αντίστοιχη απαγόρευση για οποιοδήποτε άλλο κείμενο, αρχαίο ή νεότερο, όσο σημαντικό και αν είναι, την απάντηση την έδωσα παραπάνω. Σε ένα θεοκρατούμενο κράτος, οφείλουν να ξεκαθαριστούν τα της εκκλησιαστικής οργάνωσης και τα του θρησκευτικού δόγματος. Η πρώτη παράγραφος παραπάνω, καθορίζει το πρώτο. Η παρούσα, το δεύτερο. Και το άρθρο 3 στο σύνολό του συνιστά την οργάνωση θεοκρατούμενου κράτους. Είτε μας αρέσει, είτε όχι. Όπως περίπου συμβαίνει και στο Ιράν, το Αφγανιστάν κ.α. χώρες που βρίσκονται υπό την άμεση προστασία του Υψίστου. Αλλά ξέχασα, εκείνες έχουν τον Αλλάχ, τον βλάσφημο.
Πως τώρα συνδυάζεται το παρόν άρθρο με τα επόμενα που θα εξετάσουμε, περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως και πώς συνδυάζεται το δόγμα, οποιοδήποτε δόγμα με το «δημοκρατικό πολίτευμα» είναι ζητήματα που πολύ θα ήθελα να μου εξηγήσει κάποιος. Οποιοσδήποτε. Υπάρχει;
(συνεχίζεται. Στο επόμενο, τα άρθρα περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων – τρομάρα μας! - )
grinded by rodanis @ 15:41
Διάλογος με 8
8 Comments:
«Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος»: Πραγματικά ωραία αρχή! Aρχή με ένα πιστεύω το οποίο ο κάθε μη ευμενώς διακείμενος θα το χαρακτήριζε άνετα παραλογισμό, φαντασιοπληξία ή δεισιδαιμονία.
Oι χυδαίοι συνειρμοί σας, πάντως, είναι απολύτως αβάσιμοι: το «πάρε τα τρία μου» είναι μη εφαρμόσιμον, καθώς εις την περίπτωσιν της τραγίας ιάδος 3=1. Aγνοείτε τα στοιχειωδέστερα των θρησκευτικών μαθηματικών, φίλτατε. (Aλλά, θα μου πείτε, δια της λήψεως του ενός και αδιαιρέτου, πάλιν η σχετική χειρονομία - και η μέσω αυτής υποδηλουμένη πράξις - παραμένει αποτελεσματικοτάτη...)
Oλίγα περί θεοκρατίας και επικρατούσης θρησκείας (δανείζομαι από το πρόσφατο βιβλίο του M. Bασιλάκη 'H Mάστιγα του Θεού').
Tο Σύνταγμα του 1899 (εισηγητής Eλευθέριος Bενιζέλος) δεν περιείχε διάταξη περί επικρατούσης θρησκείας, ενώ το άρθρο 10 εγγυόταν ότι «έκαστος είναι ελεύθερος να πρεσβεύη οιονδήποτε θρήσκευμα προτιμά».
Aπό τα πρακτικά της B' Συντακτικής των Kρητών Συνελεύσεως:
«Tίποτε άλλο δεν με διαθέτει δυσμενέστερον από την προσπάθειαν προς κολακείαν ή θωπείαν ή εκμετάλλευσιν των λαϊκών προλήψεων και των πόθων ακόμη».
«Έχω να διαμαρτυρηθώ κατά [...] της αντιλήψεως ότι ο Eλληνισμός ταυτίζεται προς την έννοιαν της Oρθοδοξίας· ο Eλληνισμός προϋπήρξεν αιώνας όλους πριν ή εμφανισθή ο Xριστός». «Δεν υπάρχουν ίσως δυστυχώς δύο τόσον αντίθετοι προς αλλήλας όσον είναι σήμερον η έννοια του Eλληνισμού προς το επικρατούν μέρος της Oρθοδοξίας».
«Mας είπον [...] ότι το Σύνταγμα το διαπνέει πνεύμα υλισμού. H κατηγορία θα ήτο δικαιοτέρα αν [...] έλεγεν ότι το Σύνταγμα δεν μεριμνά περί ουδενός άλλου παρά μόνον περί των εγκοσμίων, διότι πραγματικώς μόνον περί των εγκοσμίων εμεριμνήσαμεν· ενομίσαμεν [...] ότι η εντολή, την οποίαν μας εδώκατε, ήτο να παρουσιάσωμεν σχέδιον πολιτικού Συντάγματος».
«Φοβούμαι [...] μήπως εγγίσητε ουχί απλώς εν τω χάρτη, αλλ' εν ταις συνειδήσεσιν την ανεξιθρησκείαν και την ελευθεροθρησκείαν». «Διατί δεν αρκείσθε εις την τελείαν αναγραφήν του δικαιώματος της ελευθεροθρησκείας, αλλά θέλητε να παρεμβάλητε έκφρασιν δυναμένην να παρεξηγηθή;» «Tι είναι αυτή η επικράτησις;» [απάντηση: «κατά τον αριθμόν επικρατούσα».] «Eάν λοιπόν η σημασία του πράγματος ήνε αυτή - και δεν είναι καμμία άλλη παρ' αυτή [...] - έχει την θέσιν της [...] η αναγραφή εν τω Συντάγματι στατιστικών πληροφοριών;»
Aυτά τα έλεγε ο Bενιζέλος το 1906. Έκτοτε όμως προοδεύσαμεν...
Η δημοκρατία είναι η ίδια μια έννοια-λάστιχο. Δεν ξέρω αν θα ήταν επιθυμητό -- ή εφικτό -- να έχουμε ως στόχο την αναβίωση της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας. Τα σημερινά δημοκρατικά καθεστώτα λίγο διαφέρουν από τη μοναρχία ή τον δεσποτισμό, αλλά αυτή η μικρή διαφορά "κάνει τη διαφορά" στην πράξη.
Εξάλλου, το οικονομικό μεγα-σύστημα της εποχής ακολουθεί τις ίδιες αρχές με τα οικονομικά συστήματα από τον μεσαίωνα μέχρι σήμερα: πάντοτε έπρεπε να παράγεται πλούτος, προς όφελος ενός 10% του πληθυσμού, κι αυτό σήμαινε είτε τη χρήση δούλων είτε την πρόσληψη άθλια αμοιβομένων εργατών και υπαλλήλων (δηλαδή δούλων) -- βλέπε Κίνα, και άλλες ασιατικές χώρες.
Και κάτι ιλαρόν (hilarious) σχετικά με την σχέση εκκλησίας - κράτους: Ο Βελόπουλος (θα τον ξέρεις, φαντάζομαι) έλεγε πρόσφατα σε μια τηλεβιβλιοπωλητική εκπομπή του ότι δεν πρέπει να θέλουμε το χωρισμό εκκλησίας - κράτους, γιατί, στην αρχαία ελλάδα, θρησκεία και πολιτεία ήταν ένα.
Παρακολουθώντας τον να λέει αυτό το πράγμα, μου γεννήθηκε αυθορμήτως η ακόλουθη απορία:
Ε, και;
ααα. κ. Ροδάνι μας...
καλημέρα σας... ωστε έτσι εεε?
ΩΣΤΕ Ο ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΦΥΓΕΙ...΄
ΟΜΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΚΟΜΑ ΠΙΟ ΠΙΣΩ
ΕΜΠΡΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΙΣΩ... κλπ
oχι θα κάτσουμε να σκάσουμε πρωι πρωί Δευτεριάτικα λέμε
π
Χμμ... ενόμιζα οτι το εν λόγω βιβλίο ασχολείται μόνον με τον καθήμενον επί πρόκας, όμως από αυτά που μου γράφεις, αντιλαμβάνομαι οτι το πάει ακόμα μακρύτερα. Τελικά, μάλλον θα το συμπεριλάβω στα αναγνώσματά μου. Σχετικά με τον Βενιζέλο, τις απόψεις του περί ανεξιθρησκείας δεν τις έκρυβε, όμως κυβέρνησε για πολλά χρόνια και την δεκαετία του ΄10 και του ΄30. Κατά συνέπεια, ως προς τις ευθύνες του, ο νοών, νοείτω. Επίσης, δεν κατάλαβα κάτι: Οι συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες σύμφωνα τουλάχιστον με την πρώτη από τις χρονολογίες που αναφέρεις, έγιναν πρό της ενσωμάτωσης της Κρήτης στην Ελλάδα και βέβαια πρό της αναδείξεως του Βενιζέλου στην πρωθυπουργία, εφαρμόσθηκαν σε κάποιο ψηφισθέν σύνταγμα ή έμειναν απλώς προτάσεις και μάλιστα διατυπωμένες από ασφαλή θέση; Γιατί από όσα έχω αντιληφθεί περί της χώρας αυτής που ζούμε, εφαρμογή τέτοιων προτάσεων, θα ισοδυναμούσε με επανάσταση που ούτε θέλω να φανταστώ τι αντιδράσεις θα πυροδοτούσε.
FunEl
Χαίρομαι ιδιαιτέρως που γνωρίζετε ΕΛληνικά επαρκώς καλά ώστε να με αποκαλείτε «κε ροδάνι» και όχι το ανατριχιαστικό ροδάνη με η.
Τον διαγαλαξιακής εμβελείας Ανδρομέδειο γέλωτα του κου Ορίωνος, τον απήλαυσα δεόντως. Όμως ανέμενα και κανά διαγαλαξιακόν μπινελίκιον. Απηγοητεύθην :-(. Διέρχονται, αντιλαμβάνομαι και ούτοι το σχίσμα τους...
Cyrusgeo
Χαίρομαι που μου δίνεις το έναυσμα να ξεκαθαρίσω ορισμένα πράγματα, αν και για αυτά θα μιλήσω ξανά και εκτενέστερα στο Β μέρος του «αφιερώματος», όπως το έχω δομήσει στο μυαλό μου.
Πρώτα, κάποια πράγματα περί των λόγων του Κου Βελόπουλου, οι οποίοι βέβαια είναι άνευ ουσίας, η αναφορά όμως σε αυτούς με βοηθά να επεκταθώ και σε πιό σοβαρά ζητήματα: Τέτοια «λιακουρόλογα» μπορεί να είναι hilarious για σένα και για μένα, όμως γνωρίζεις καλά οτι αρκετοί (για να μην πω πολλοί) τα δέχονται δυστυχώς ως «Φως Ιλαρόν»! Σημειωτέον οτι ο συγκεκριμένος, είναι από οτι γνωρίζω και υποψήφιος του ΛΑΟΣ στο ψηφοδέλτιο του Δήμου Θεσσαλονίκης. Συνεπώς, όσο πιό μακριά πετάξει τα δίχτυα του, τόσο περισσότερα ψάρια θα πιάσει. Το μπλέξιμο στοιχείων αρχαιολατρειας, ελληνορθοδοξίας και οποιασδήποτε άλλης μπουρδολογίας για δημιουργία ψευδοθεωριών, αρεστών στους αμαθείς, δεν είναι καινούργιο φαινομενο. Είναι ένα από τα σοβαρότερα μέσα προπαγάνδας για την διαμόρφωση συγκεκριμένων συλλογικών συνειδήσεων, που με τη σειρά τους εξυπηρετούν συγκεκριμένους στόχους. Βλέπε «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», νεολαία Μεταξά κ.ο.κ. Το φαινόμενο έχει βέβαια διεθνείς διαστάσεις, και πανάρχαια εφαρμογή, όμως εδώ περιοριζόμαστε στα καθ ημάς και το σήμερα.
Η συγκεκριμένη λογική αυθαιρεσία του κου Βελόπουλου, έχει, νομίζω βάθος τριών επιπέδων:
Πρώτον: συγκρίνει ανόμοιες δυάδες: εκκλησία – κράτος και θρησκεία – πολιτεία. Το (σχετικά) ορθότερο θα ήταν η σύγκριση εκκλησίας (με την σημερινή έννοια) – κράτους σήμερα, ιερατείου – πολιτείας τότε. Λέγω «σχετικά» γιατί οι έννοιες «πολιτεία» και «κράτος», έχουν ομοίως σημαντικές διαφορές. Όμως εδώ ενδιαφερόμαστε περισσότερο για τα πρώτα σκέλη των δυάδων. Το ιερατείο λοιπόν, στην εποχή τουλάχιστον της Κλασσικής, Δημοκρατικής Αθήνας (γιατί το «αρχαία ελλάδα» είναι μια συνηθισμένη γενικολογία σε τέτοιες ψευδοθεωρίες, που επιτρέπει ενδεχομένως ανασυντάξεις σε περίπτωση αγρίου στριμώγματος) καμία ΑΜΕΣΗ ανάμιξη δεν είχε με την πολιτεία και τα του Δήμου γενικότερα. Καμία πηγή, από όσα γνωρίζω δεν αναφέρει κάτι τέτοιο, ούτε είναι λογικό να το αναμένει κάποιος που έχει ασχοληθεί έστω και ελάχιστα με την Κλασσική Αθήνα. Φυσικά, ζήτημα ανεξιθρησκίας δεν τίθεται την εποχή εκείνη και υπο τις συνθήκες αυτές, καθώς δεν υφίστανται «παγκόσμιες» θρησκείες, αλλά μόνον τοπικές, «φυσικές», προσαρμοσμένες στην κάθε εθνότητα. Όμως, ακόμη και εάν όντως υπήρχε ανάμιξη του ιερατείου στα πολιτικά θα σκοντάφταμε στο...
Δεύτερον: Δεν είναι δυνατόν να συγκρίνονται ανόμοιες εποχές με πολύ διαφορετικές συνθήκες, χωρίς να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές. Πρώτα από όλα η Ελληνική εθνική θρησκεία ουδεμία σχέση είχε με τον χριστιανισμό, για να μην πώ οτι ο τελευταίος ήταν το αντίθετο της πρώτης, για όσο διάστημα συνυπήρχαν. Σε σύγκριση με τον χριστιανισμό, η φύση της ελληνικής θρησκείας ήταν «ανοιχτή», χωρίς απαράβατα και ιεροποιημένα δόγματα και «εξ αποκαλύψεως αλήθειες», η ανεκτικότητά της σε άλλες αντιλήψεις, αρκετά ευρεία (ελπίζω πως είναι κατανοητό οτι η περίπτωση του Σωκράτη δεν είναι δείγμα θρησκευτικής μή ανεκτικότητας, αλλά πολύ ευρύτερο ζήτημα που χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης), η υποστήριξη που παρείχε στην έρευνα και την πρόοδο (που οδηγεί με την σειρά της σε ανθρώπους φιλομαθείς και ανοιχτόμυαλους, βασικό συστατικό ενός πολίτη), σημαντική, ενώ και η ίδια η δομή της ήταν πολύ λιγότερο συγκεντρωτική με τον διαμοιρασμό της «Αρχής» σε πλήθος φορέων (Θεοί, ημίθεοι, μούσες κ.ο.κ.), κάτι που ταιριάζει σε μία Δημοκρατική διακυβέρνηση πολύ περισσότερο από τον απόλυτα συγκεντρωτικό χριστιανισμό. Και οι διαφορές βέβαια δεν περιορίζονται στα παραπάνω ενδεικτικά, αλλά μπορούν να γεμίσουν σελίδες επί σελίδων. Όμως, ακόμα και άν όσα ανέφερα παραπάνω αποδειχτούν ασυναρτησίες, και καμία ουσιαστική διαφορά δεν υπάρχει μεταξύ ελληνικής εθνικής θρησκείας και χριστιανισμού, ή γενικότερα μεταξύ των διαφόρων συνθηκών τότε και τώρα ή όποια διαφορά υφίσταται, δεν επηρεάζει το συμπέρασμα της αναλογίας μεταξύ εκκλησίας – κράτους σήμερα και ιερατείου – πολιτείας στα παλαιά χρόνια, οδηγούμαστε αναγκαστικά και στο...
Τρίτον: Ποιός σας διαβεβαίωσε καλοί μου άνθρωποι οτι οι όποιες επιλογές των «αρχαίων ημών προγόνων» όπως αυτάρεσκα τους αποκαλείτε συχνά, θεωρώντας οτι με αυτόν τον τρόπο καλύπτετε με ένα εξωραϊσμένο προσωπείο την ασχήμια σας, ήταν και οι απολύτως ορθές; Μήπως θεωρείτε οτι και εκείνοι κατείχαν την εξ αποκαλύψεως Αλήθεια, την οποία οφείλουμε να σεβαστούμε για να μήν «μας πάρει ο διάολος»; Από κάποιον «ελληνορθόδοξο» δεν θα περίμενα άλλη αντιμετώπιση. Βλέπε και σχετική υποκριτικότατη δήλωση του «γιατρού του έθνους» (ή μήπως ήταν ο Παττακός; Δεν θυμάμαι ακριβώς) ως προς το οτι η «αρχαία» (εννοώντας κλασσική) Ελλάδα επρώτευσε στον πολιτισμό και την τέχνη, υστερούσε όμως πνευματικώς, εώς ότου ήλθε το βυζάντιον, το οποίο επρώτευσε πνευματικώς (!). Όμως το πρόβλημα είναι γενικότερο. Γνωρίζεις ανθρώπους (ή διαβάζεις κείμενά τους, ή ακούς ομιλίες τους), οι οποίοι από την μία πλευρά δηλώνουν οτι «αποποιούνται» τον χριστιανικό σκοταδισμό και συγχρόνως θεοποιούν τις προχριστιανικές ελληνικές παραδόσεις, θεωρούν τους Έλληνες «περιούσιο λαό», υπερβάλλουν σχετικά με τα επιτεύγματα τους και ένα σωρό άλλα «σκοταδιστικά». Με άλλα λόγια, επειδή χρειάζονται την Αγία Γραφή τους, την ανακαλύπτουν στον Ησίοδο και τον Όμηρο, επειδή τους άρεσε που οι εβραίοι στην Παλαιά διαθήκη είναι υπό την ειδική προστασία του Γιαχβέ, βλέπουν τους Έλληνες ως παιδιά του Δία, επειδή κατά βάθος, τους αρέσει η παντοδυναμία της Εκκλησίας, έστω και εάν δεν συμπαθούν τα δόγματά της, φαντασιώνονται μία νέα εκκλησία με αρχαιοελληνικά δόγματα (!!! Αν είναι ποτέ δυνατόν) και με την ισχύ της υπάρχουσας, αν όχι μεγαλύτερη. Κοινώς, απο την πόλη έρχομαι, και τηγανίζεις γόπες.
Σχετικό παράδειγμα εδώ:(http://www.hellenicreligion.gr/doc/targ.htm).
Ο σκοταδισμός, δυστυχώς, έχει ριζώσει σε όλους μας πολύ βαθύτερα από όσο θα μας άρεσε να... πιστεύουμε! (είδες τι εννοώ;). Και ο αγώνας για την εκρίζωσή του πρέπει να έχει πάντοτε βοηθό του την ορθολογική σκέψη. Πολύ σωστή η παρατήρησή σου: «ε, και;» Για ένα σκεπτόμενο άνθρωπο, που δεν αποδέχεται αυθεντίες και δεν «πιστεύει», δεν είναι δυνατόν παρά να ελέγχει εξονυχιστικά το παρελθόν (οποιοδήποτε παρελθόν) και όχι να το αποδέχεται αβασάνιστα ως διαχρονική πανάκεια ούτε να το απορρίπτει επίσης αβασάνιστα ως ουδέποτε γενόμενο. Εάν κε βελόπουλε σας συγχωρήσαμε τα δύο παραπάνω ατοπήματα, το παρόν δεν μπορούμε να σας το συγχωρήσουμε.
Και να πάμε και στα δικά μας. Η Δημοκρατία είναι για εμένα τουλάχιστον, η μεγαλύτερη συνεισφορά των «παλαιών ημών προγόνων» στην κοινωνική πρόοδο της ανθρωπότητας. Και το θαυμαστό είναι οτι δεν αποτέλεσε κάποια θεωρία, αλλά απτή καθημερινή πράξη, για τρεις περίπου αιώνες. Το ότι στις μέρες μας έχει γίνει μια έννοια – λάστιχο, είναι δυστυχώς γεγονός. Με λυπεί αφάνταστα, το έχω ήδη επισημάνει και θα το επισημάνω ξανά, αρκετές φορές στο αφιέρωμά μου. Αυτό όμως δεν μειώνει την αξία της Δημοκρατίας, απλώς οδηγεί σε παρεξηγήσεις ως προς την αναγνώριση του τί είναι δημοκρατία και τί όχι. Το σύνολο του αφιερώματος μου έχει ως στόχο να ξεκαθαρίσει, αυτό ακριβώς, κατ αρχήν μέσα από την δική μου θεώρηση αλλά στην συνέχεια και μέσα από τους σχολιασμούς όλων όσων θα μπουν στον κόπο να διαβάσουν και να σχολιάσουν. Σε ότι δεν αφορά ειδικά την αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία, εκείνη αποτέλεσε μία φυσική εξέλιξη των πραγμάτων όπως ήταν τότε. Οι συνθήκες σήμερα, όπως ανέφερα και παραπάνω, είναι τελείως διαφορετικές και το κυριότερο, ούτε είναι δυνατό, ούτε βέβαια επιθυμητό να επιστρέψουμε στις συνθήκες που επικρατούσαν στην Κλασσική Αθήνα. Γιατί ημίμετρα δεν μπορούμε να έχουμε, εάν θέλουμε αναβιώσεις, θα πρέπει να αναβιώσουμε και όλο το τότε κοινωνικό, οικονομικό, στρατιωτικό κλπ κλπ πλαίσιο. Κατά συνέπεια, οποιαδήποτε «αναβίωση» μιας κατάστασης που ανταποκρίνεται σε άλλες εποχές, αποτελεί βιασμό και όχι «φυσική εξέλιξη», και ως τέτοια είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Η Αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία, λειτουργεί ως στοιχείο έμπνευσης και όχι ως σχέδιο προς απαρέκκλιτη, δογματική εφαρμογή. Με άλλα λόγια «αφού τα κατάφεραν εκείνοι, γιατί όχι κι εμείς;».
Όσο για τα σημερινά δημοκρατικά καθεστώτα, εδώ θα διαφωνήσω. Όπως σωστά παρατηρείς, λίγο διαφέρουν από την μοναρχία ή τον δεσποτισμό, όμως αυτό δεν αποτελεί «εκδημοκρατισμό» της μοναρχίας ή του δεσποτισμού, αλλά εξέλιξή των ή καλύτερα, προσαρμογή αυτών στα σύγχρονα δεδομένα. Σήμερα, στα ανεπτυγμένα Δυτικά κράτη, ούτε μοναρχία έχουμε (με την μεσαιωνική έννοια τουλάχιστον, καθώς οι όποιοι βασιλείς είναι περισσότερο διακοσμητικοί), ούτε δεσποτισμό (με εξαίρεση βέβαια την Ελλάδα, αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα) ωστε να μπορούν να γίνουν συγκρίσεις και να προκύψει η «διαφορά». Σύγκριση βέβαια μπορεί να γίνει μεταξύ μοναρχίας πρό Κρόμγουελ, ή προ Αμερικανικής ή Γαλλικής Επαναστάσεως και σημερινής «δημοκρατικής» μοναρχίας ήτοι κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, βασιλευομένης ή προεδρευομένης. Εκεί πράγματι υπάρχει μία εξέλιξη, απαραίτητη κατά την γνώμη μου εάν τα καθεστώτα εξουσίας επιθυμούσαν να διατηρηθούν στην ζωή, η οποία όμως δεν είναι «δημοκρατική», καθώς τα τρεχοντα «δημοκρατικά» καθεστώτα δεν απαρτίζονται από ενεργούς πολίτες που έχουν λόγο για τα του Δήμου τους, αλλά από μια «εξελιγμένη» μορφή υπηκόων. Η καλύτερη δημοκρατική προσέγγιση έχει γίνει στις ΗΠΑ, όμως και αυτό δεν το θεωρώ αρκετό. Και προκύπτει το ερώτημα: μα είναι δυνατόν να έχουμε άμεση Δημοκρατία στις μέρες μας; Η απάντηση δεν είναι απλή. Στο Β΄ μέρος, θα αναφερθώ ιδιαίτερο σε αυτό. Όμως εάν δεν δέχομαι εκ προοιμίου οτι μπορούμε, έτσι δεν μπορώ να δεχθώ εκ προοιμίου οτι δεν μπορούμε. Το ζητούμενο είναι αν θέλουμε. Ε, εκεί νομίζω οτι βρίσκεται το βασικότερο πρόβλημα. Γιατί εάν οποιοσδήποτε άνθρωπος με στοιχειώδη πολιτική συνείδηση δεν θα δεχόταν καν να απαντήσει στο ερώτημα κατά πόσον επιθυμεί να αποφασίζει για τα του Δήμου του, φοβούμαι οτι οι πολιτικές συνειδήσεις των περισσοτέρων, βρίσκονται σε λήθαργο.
Ααααααααα - δεν ξέρω αν το Post ή το τελευταίο σας σχόλιο ήτο καλύτερον, αγαπητέ! Κι όχι τίποτε άλλο, αλλά εσχάτως είμαι σε κατάστασης ημι-αφασίας και δεν μπορώ να σχολιάσω, όπως θα επεθύμουν. Υπόσχομαι, εν τούτοις, να επανορθώσω άμα τη ανακάμψει. Μία παρατήρησις, εν τάχει: ως επί το πολύ (με την αριστοτελική σημασία) οι πολυθεϊστικές θρησκείες ήταν πολύ πιο ανοιχτές, ενσωμάτωναν θεότητες άλλων λαών κλπ. Αντιθέτως, ο θρησκευτικός φανατισμός θα πρέπει να συνδέεται με τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες - επειδή σ' αυτές υπάρχει ο ισχυρισμός περί της απολύτου (εξ αποκαλύψεως, φυσικά, τι νομίζατε;) αληθείας.
Συμφωνώ πλήρως με όσα αναφέρεις περί του Σωκράτη (για να εξηγούμαστε, δεν μου είναι συμπαθής).
Συμφωνώ επίσης με την παρατήρησή σου περί της αμερικανικής δημοκρατίας - αλλά, ουφ, βάζεις τόσα θέματα, τι να πρωτοπεί κανείς!
Την καλημέρα μου.
ΥΓ. Αχ, σας παρακαλώ, μην ξαναγράψετε αυτά περί των αρχαίων ημών προγόνων - έχω μπουχτίσει πια με τις καραμελοειδείς αναφορές στο ένδοξο παρελθόν, από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν τη διαφορά του ειμί από το ει μη.
Τα σέβη μου.
(Διευκρίνιση, πιθανώς περιττή)
Είναι σαφές, ελπίζω, πως το ΥΓ. δεν αφορά τον rodanis και τον cyrus, αλλά τους διαφόρους και αδιαφόρους Βελοπολο-λιακοπουλο-ειδείς.
Λίτσα:
Αντιλαμβάνομαι οτι τα θέματα που θίγω είναι όντως πολλά. Αυτό που θέλησα να κάνω με το παρόν σχόλιο, είναι να αποσαφηνίσω τις προθέσεις μου σχετικά με το "αφιέρωμα", το οποίο θα περιλαμβάνει πολλά πόστ, σε αρκετά μεγάλο βάθος χρόνου (καλά να μαστε!). Όλα αυτά τα ζητήματα, όπως και αρκετά ακόμα, θα αναπτυχθούν με λεπτομέρεια στην πορεία, καθώς το θέμα Δημοκρατία με ενδιαφέρει πάρα πολύ. Όσο για την ημι-αφασία, σε ζηλεύω! Όμως σκοπεύω και εγώ να περιέλθω στην υπέροχη αυτή κατάσταση (χωρις μάλλιστα το -ημι)από την επόμενη εβδομάδα που φεύγω για διακοπές :-)))
Ίσως, πριν ασχοληθείς με το Σύνταγμα με ερμηνευτικές και αξιολογικές φιλοδοξίες, θα ήταν καλό να διαβάσεις κάποιο εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου (πχ τα Ατομικά Δικαιώματα του Χρυσόγονου ή το Συνταγματικό Δίκαιο του Τσάτσου). Ένα νομικό κείμενο - και ειδικά το Σύνταγμα, που έχει νοηματικές και υφολογικές ιδιαιτερότητες - πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τέτοιο και να προσεγγίζεται με συγκεκριμένες ερμηνευτικές μεθόδους (η νομική ως θεωρία και ως πράξη δεν είναι ανάγνωση κειμένων αλλά ιστορική/τελολογική/συστηματική ερμηνεία τους). Το Σύνταγμα, λόγω της ελλειπτικής του διατύπωσης, δεν είναι τόσο το κείμενό του όσο η καθιερωμένη και αποδεκτή (από τη θεωρία και τα δικαστήρια) ερμηνεία και εφαρμογή του. Θα έβρισκες πχ ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και μεστά περιεχομένου τα κεφάλαια για την "αξία του ανθρώπου" (=ανθρώπινη αξιοπρέπεια, άρθρο 2 παρ. 1) και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (άρθρο 5 παρ. 1). Στα συγκεκριμένα άρθρα στηρίχτηκε η πιο πολύτιμη για τα ατομικά δικαιώματα νομολογία των δικαστηρίων. Ας μην τα υποτιμούμε λοιπόν, τουλάχιστον όχι πριν δούμε το πώς πράγματι λειτουργούν.
Δημοσίευση σχολίου
<< Home