Στο προηγούμενο, εισαγωγικό σχετικό post, ανέφερα εν τάχει τις απόψεις μου για την λεγόμενη κυνοβολευτική δημ(ωρ)οκρατία. Με το παρόν, θα ξεκινήσω μια σύντομη κριτική ανάγνωση στον «θεμέλιο λίθο» του παραπάνω εκτρώματος και συγκεκριμένα στην Ελληνική του version, αφού εδώ ζούμε και εκείνη μας ενδιαφέρει περισσότερο. Χωρίς να έχω παρά αποσπασματική γνώση άλλων «δημοκρατικών» συνταγμάτων, είμαι έστω και από αυτά τα ψήγματα, αναγκασμένος να αναγνωρίσω οτι το Σύνταγμα της Ελλάδος είναι από τα πιο συντηρητικά (με την χειρότερη δυνατή έννοια) συντάγματα, τουλάχιστον στον Ευρωπαϊκό χώρο. Αυτό όμως δεν σημαίνει οτι σε άλλα συντάγματα έχουν δοθεί ικανοποιητικές λύσεις σε ΟΛΑ τα προβλήματα που θα θίξουμε παρακάτω. Θεωρώ απαραίτητο να ξεκαθαρίσω πριν προχωρήσω, οτι δεν έχει καμία αξία τυχόν επισήμανση άλλης «ηπιότερης» ερμηνείας από εκείνη που θα επιχειρήσω να δώσω. Μπορεί να γνωρίζουμε όλοι, πως με το μαχαίρι κόβουμε το ψωμί και με το μαχαίρι σφάζουμε, όμως ένα σύνταγμα δεν μπορεί παρά να είναι μόνο ασπίδα. Εάν μία μόνο ερμηνεία από τις πολλές, μπορεί να μετατρέψει την ασπίδα σε μαχαίρι, είναι αδιάφορο ποιός θα το χρησιμοποιήσει και πώς, εάν η ερμηνεία αυτή μπορεί να σταθεί, τότε οποιαδήποτε προστατευτική επί του «δημοκρατικού πολιτεύματος» αξία ενός συντάγματος εκμηδενίζεται αυτόματα.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν:
Τα αναγραφόμενα στο κείμενο του συντάγματος είναι με πλάγια γραφή. Τα σχόλια, με ορθή (σημειολογικό κι αυτό!)
ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (Όπως αναθεωρήθηκε το 2001 και ισχύει)
Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος
Μάλιστα. Ωραία αρχή κάναμε! Το σύμβολο της πίστεως μιας κατ επίφασιν θρησκείας, η ανώτατη Αρχή στην οποία αναφέρεται το σύνταγμα μίας πολιτείας, για να τεθεί υπο την προστασία της και για να εμπνευσθεί από αυτήν. Γιατί μή μου πείτε οτι είναι δυνατόν να αντιληφθεί ένας εξωγήινος πως η παραπάνω πρόταση αναφέρεται σε μία υποτιθέμενη υπέρτατη, θεϊκή «δύναμη», χωρίς να γνωρίζει το παραληρηματικό «πιστεύω είς ένα θεόν πατέρα παντοκράτορα κλπ κλπ». Δεν μιλώ καν περί ανεξιθρησκίας, περί ίσων δικαιωμάτων των πολιτών ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους (ή αντιθρησκευτικές τους) πεποιθήσεις. Αυτό, πήγε περίπατο, πριν καν ξεκινήσουμε με το πρώτο άρθρο του συντάγματος. Όμως καλοί μου άνθρωποι, αφού δεν είστε διατεθειμένοι να ξεκινήσετε το σύνταγμα στο όνομα των πολιτών που το στηρίζουν (αφού κάτι τέτοιο θα ήταν ψέμα), εάν θέλετε οπωσδήποτε να αναφερθείτε σε κάτι «μεταφυσικό» και δεν σας συγκινούν ως γονιμοποιές ιδέες η Δημοκρατία, ή έστω και αυτή η χιλιοειπωμένη και παρεξηγημένη «ελευθερία, ισότης, αδελφότης» της Γαλλικής Επανάστασης, αναφερθείτε τέλος πάντων, ωσάν «Ελέω Θεού» μονάρχες, σε κάτι που να παραπέμπει σαφώς στο θεϊκό. (Ωπ, συγγνώμη, ξέχασα τον Χαιλέ Σελασιέ της Αιθιοπίας... όμως και οι παλαιοί αιμοβόροι αυτοκράτορες, στην Αγία Τριάδα δεν ορκίζονταν; Χμμ... μάλλον κατάλαβα από που εμπνεύστηκαν οι κύριοι συντάκτες). Τί σημαίνει όμως «τριάδα»; Και γιατί στο κάτω – κάτω αυτή η εμμονή με το τρία; Προσωπικά θα προτιμούσα το τέσσερα. Μου φαίνεται πολύ πληρέστερο, 4 εποχές, 4 διαστάσεις (μην ξεχνάμε και τον χρόνο!), 4 σημεία στον ορίζοντα. Ναι, στην επόμενη αναθεώρηση, το «τριάδος» πρέπει να γίνει «τετράδος». Το τρία, δίνει την εντύπωση οτι κάτι του λείπει για να ολοκληρωθεί. Παραπέμπει σε λαϊκές ρήσεις περί ασυναρτησίας (τρία πουλάκια κάθονταν, τρεις λαλούν και δυό χορεύουν κ.ο.κ.), σε παραμύθια (τα τρία γουρουνάκια), στον πόλεμο των κόσμων (τρίποδοι εξωγήινοι εισβολείς) και ένα σωρό γελοία ή δυσάρεστα πράγματα, άσε που μπορεί να δημιουργήσει και χυδαίους συνειρμούς: Ακούσατε λόγου χάριν να λένε ποτέ «πάρε τα τέσσερά μου»;
Λοιπόν, πάμε παρακάτω γιατί άρχισα να εκνευρίζομαι και θα γίνω εγώ χυδαίος με τις ομοούσιες και αδιαίρετες (ελέγξιμο) τριάδες τους...
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ : Βασικές Διατάξεις
ΤΜΗΜΑ Α΄: Μορφή του πολιτεύματος
Εδώ, καθορίζεται εν συντομία, σε δύο άρθρα (το 1ο και το 2ο), η μορφή του πολιτεύματος ως «Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία» (Αρθρο 1 παρ.1), ενώ αναφέρεται οτι το «θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία» και οτι «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα» (Άρθρο 1 παρ. 2 και 3). Επίσης, στο άρθρο 2 ορίζεται ως «πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας» , «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου» (παρ. 1) ενώ αναφέρεται και ένα ευχολόγιο περί επιδίωξης εμπέδωσης «της ειρήνης, της δικαιοσύνης» και επιδίωξη «φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών» (παρ.2).
Περί κυνοβολεύτικής δημωροκρατίας, και το πόσο «δημοκρατική» είναι αυτή, θα μιλήσουμε εκτενώς, στο Β μέρος, ενώ θα υπάρχουν κι άλλες αναφορές σε αυτήν καθ όλη την διάρκεια της εξέτασης του Συντάγματος. Εδώ, θα επιθυμούσα να σταθώ περισσότερο στην «Λαϊκή Κυριαρχία». Δεν μπορώ παρά να ξεκινήσω από την διαπίστωση οτι η πρώτη, παλαιά ερμηνεία του όρου «Λαός» είναι «Στρατός» (βλ. Οποιοδήποτε λεξικό αρχαίας Ελληνικής). Θα μου πείτε, αυτό σημαίνει οτι το θεμέλιο του πολιτεύματος θα μπορούσε να είναι η κυριαρχία του στρατού με όλες τις εξουσίες να πηγάζουν από αυτόν και υπέρ αυτού; (!) Σίγουρα, θα ήταν το όνειρο του κάθε «γιατρού του Έθνους», όμως μια τέτοια ερμηνεία μάλλον δεν μπορεί να σταθεί στην σύγχρονη εποχή. Εξ άλλου και ο «στρατός» είχε άλλη έννοια τότε. Και τί είναι λοιπόν ο «Λαός» στην «σύγχρονη εποχή»; Μα αυτό νομίζω το αντιλαμβανόμαστε όλοι: τί άλλο από μία μορφοποιούμενη και κατευθυνόμενη μάζα ανθρώπων με ελεγχόμενες και σε γενικές γραμμές ομοιόμορφες αντιλήψεις για τα πράγματα, ελεγχόμενες συλλογικές συνειδήσεις (εθνικές, θρησκευτικές, «πολιτικές»), και το κυριότερο από όλα, ελεγχόμενες «εξαιρέσεις» στον παραπάνω κανόνα; Θα μπορούσε το σύνταγμα, να αναφέρεται σε πολίτες και «κυριαρχία των πολιτών». Κάτι τέτοιο θα ξεκαθάριζε τα πράγματα. Θα ήταν όμως άτοπο, γιατί θα αντιτίθετο στην έννοια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Πολίτευμα στο οποίο υφίσταται κυριαρχία των πολιτών δεν έχει ανάγκη κοινοβουλίου, γιατί απλά είναι οι ΙΔΙΟΙ οι πολίτες το κοινοβούλιο. Τέτοια ανάγκη προκύπτει όταν πρέπει να κυβερνηθεί ένα σύνολο ανθρώπων με μηδενική ή νηπιακή πολιτική συνείδηση, κάθε μέλος του οποίου εκχωρεί τα πολιτικά του δικαιώματα σε κάποιον που θεωρεί αντιπρόσωπό του, για ορισμένο διάστημα, μετά το πέρας του οποίου μπορεί να αποφασίσει αν θα συνεχίσει να τα εκχωρεί στον ίδιο ή σε κάποιον άλλο. Τέτοιο σύνολο ανθρώπων δεν μπορεί παρά να αποκαλείται λαός και οπωσδήποτε όχι πολίτες. Μα τότε δεν είμαστε πολίτες; Και βέβαια είμαστε, την στιγμή ακριβώς που ρίχνουμε το ψηφοδέλτιο στην κάλπη. Ούτε μετά, αφού ήδη εκχωρήσαμε τα πολιτικά μας δικαιώματα κατά την ψήφο, αλλά ούτε και πριν, αφού τα έχουμε πάλι εκχωρήσει, σε προηγούμενη ψηφοφορία. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία λοιπόν πηγαίνει μαζί με την λαϊκή κυριαρχία. Όχι με την κυριαρχία των πολιτών. Είπαμε όμως οτι για την κυνοβολευτική δημωροκρατία, θα μιλήσουμε περισσότερο αργότερα.
Τώρα ας δούμε λίγο αυτήν την «αξία του ανθρώπου» του άρθρου 2. Ομολογώ οτι δεν καταλαβαίνω τίποτα. Γιατί όχι «αξία της γάτας» για παράδειγμα; Εκεί τα πράγματα θα ήταν ξεκάθαρα: η ανεξάρτητη φύση, η υπερηφάνια, η μαχητικότητα, η καθαρότητα πνεύματος και σώματος (καλός καγαθός), η οξεία αντίληψη, κ.ο.κ. Κανείς δεν θα διαφωνούσε με τα παραπάνω. Ας μου εξηγήσει όμως παρακαλώ ένας συνταγ-ματολόγος τί ακριβώς να διαβάσω πίσω από την φράση «αξία του ανθρώπου». Ποιά ανθρώπινη αξία, του Ινδού ημιελεύθερου δούλου που φτύνει αίμα στο εργοστάσιο από τις έξι το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ; του Ευρωπαίου ημιελεύθερου δούλου που χαραμίζει τη φαιά ουσία του στο γραφείο από τις οκτώ το πρωί μέχρι τις ένδεκα το βράδυ; του συμπαθούς ημισαλταρισμένου ζητιάνου με διδακτορικό που αρνείται να προσαρμοστεί σε μια ζωή που δεν του ταιριάζει; Του μαέστρου που διευθύνει μια συναυλία στο Ηρώδειο; Του δεκάχρονου αγοριού από την Ταυλάνδη που πουλάει το σώμα του σε έναν ευτραφή ευρω-πέο για μια κούπα ρύζι; Της μικρής που ξέφυγε από την αγκαλιά της μητέρας της για να τρέξει να πιάσει την κούκλα που της έπεσε και βρέθηκε στην θερμή αγκαλιά μιας βόμβας ναπάλμ; Εκείνου που πέταξε την ναπάλμ; Εκείνου που διέταξε να ριχτεί η ναπάλμ; Ποιά αξία του ανθρώπου διάολε; Την αξία που δίνει στον άνθρωπο ο χριστιανισμός, από τον οποίο εμπνέεται και υπό την σκέπη του οποίου βρίσκεται το υπό εξέταση σύνταγμα; Αυτή που δίνει ο Αριστοτέλης; Αυτή που δίνει ο μαρκήσιος ντε Σάντ στα διηγήματά του; Ή αυτή που δίνω εγώ, εσύ, ο οποιοσδήποτε, ακόμη και ο γιατρός του έθνους; Θα μπορούσαν να κάνουν κάποια νύξη περι ανθρώπινων δικαιωμάτων με παραπομπή ίσως στην αντίστοιχη χάρτα του ΟΗΕ. «Τώρα σώθηκες» θα μου πείτε. Όμως θα ήταν κάτι, έστω στοιχειωδώς, συγκεκριμένο. Είναι πράγματι πολύ βολικό να έχεις, σε μία τέτοια κεντρική θέση σε ένα σύνταγμα, μία έννοια – λάστιχο που να μπορείς να την διαμορφώσεις όπως εσύ θέλεις. Και άν παρακάτω, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με τα άρθρα 5, 6, 7, 9, 13, 14, 15 και 19 προκύπτουν, έμμεσα πάντα, κάποια στοιχεία σχετικά με το πως αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ο συντάκτης του υπό εξέταση κειμένου, τα στοιχεία αυτά, καθόλου, μα καθόλου δεν μου αρέσουν. Θα τα δούμε όμως και μαζί παρακάτω.
ΤΜΗΜΑ Β΄: Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.
Η υποκρισία και η διαστροφή των όρων, στο μεγαλείο της! Μα εκκλησία και πολιτεία είναι όροι σχεδόν ταυτόσημοι. Προφανώς εννοεί σχέσεις εκκλησίας και κράτους, με την εκκλησία μάλιστα να μην έχει την «φυσιολογική» έννοιά της αλλά εκείνη την χριστιανική, του κοπαδιού προβάτων που καθοδηγούνται από τον τσομπάνη τους και τα τσομπανόσκυλα του στην Σωτηρία, εκεί δηλαδή που καταλήγουν όλα τα πρόβατα. Με άλλα λόγια, περιμένουμε από εδώ, να μάθουμε την σχέση μεταξύ των δύο αρχών που κυβερνούν, ή καλύτερα εξουσιάζουν τον «λαό»: Εκείνης που τον θεωρεί μάζα ψηφοδελτίων και εκείνης που τον αντιλαμβάνεται ως «ποίμνιό του» ήτοι μάζα προβάτων. Εδώ όμως Κε συντάκτη μας τα χάλασες! Στο πρώτο άρθρο ήσουν τουλάχιστον ειλικρινής. Εδώ γιατί τόση υποκρισία; Για τους ιερείς ομιλείς, δεν είσαι ιερέας! (Η μήπως είσαι;).
Το Άρθρο 3 θα το μεταφέρω σχεδόν αυτούσιο, γιατί είναι πραγματικά απολαυστικό:
«1. Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας που γνωρίζει κεφαλή της τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού΄ τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Ιερά Σύνοδο των εν ενεργεία Αρχιερέων και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Τόμου της κθ΄ (29) Ιουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου 1928.
2. Το εκκλησιαστικό καθεστώς που υπάρχει σε ορισμένες περιοχές του Κράτους δεν αντίκειται στις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου.
3. Το κείμενο της Αγίας Γραφής τηρείται αναλλοίωτο. Η επίσημη μετάφρασή του σε άλλο γλωσσικό τύπο απαγορεύεται χωρίς την έγκριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδας και της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη.»
Ναί, ναι, δεν διαβάζετε έγγραφο της αρχιεπισκοπής, το Σύνταγμα της Ελλάδος διαβάζετε ακόμα. Δέν το πιστεύετε; Ε τί να σας κάνω εγώ; Το μόνο που μπορώ να κάνω, είναι να αρχίσω το ξεψείρισμα:
Ξεκινώ από το «Επικρατούσα θρησκεία...κλπ». Δεν θα σταθώ στο κατά πόσον ο χριστιανισμός είναι θρησκεία, αυτό είναι άλλο ζήτημα. Εδώ ας υποκριθούμε οτι είναι. Από ποία όμως επιστημονική έρευνα προκύπτει οτι είναι και η επικρατούσα; Μήπως έστειλαν την MRB για πανελλήνια στατιστική έρευνα και δεν το γνωρίζουμε; Αλλά τι λέω; Τι να την κάνουν την MRB, εδώ έχουν ως αδιάσειστη απόδειξη την αναγραφή του Θρησκεύματος στις ταυτότητες του καθενός μας, η οποία μέχρι πρόσφατα γινόταν βέβαια, όπως γνωρίζουμε εθελούσια από τον καθένα μας μέχρι που ο σκοταδισμός της παγκοσμιοποίησης μας αφαίρεσε το ιερό αυτό δικαίωμα. Και ποιά άλλη θρησκεία θα αναγραφόταν πλήν εκείνης που οικειοθελώς και μετά από περίσκεψη ως πολίτες, επιλέξαμε κατά την βάπτισή μας στην ώριμη ηλικία των 11 μηνών; Αλλά ας υποθέσουμε οτι η επικρατούσα θρησκεία σήμερα είναι πράγματι εκείνη «της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού». Έχουμε άραγε το δικαίωμα να εισάγουμε το συμπέρασμα αυτό ως δεσμευτική δήλωση σε ένα Σύνταγμα που αποτελεί την βάση ενός πολιτεύματος και μπορεί να μην αναθεωρηθεί παρά μετα από πενήντα ή και περισσότερα χρόνια; Και ποιά σχέση μπορεί να έχει μία τέτοια δεσμευτική δήλωση θρησκεύματος με την οργάνωση ενός πολιτεύματος; Εδώ θα ήθελα πολύ από έναν συνταγ-ματολόγο να μου βάλει τα γυαλιά.
Στην συνέχεια της ίδιας παραγράφου, βλέπουμε μία αναλυτική παρουσίαση της οργάνωσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το τί δουλειά έχει κάτι τέτοιο στο σύνταγμα, το αφήνω στην κρίση του καθενός. Βέβαια σε ένα κράτος θεοκρατούμενο, είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστούν και τα του δόγματος, και τα της θρησκευτικής οργάνωσης, όπως ακριβώς ξεκαθαρίζονται τα του πολιτεύματος και τα της πολιτικής οργάνωσης. Είναι όμως ξεκάθαρα τα της θρησκευτικής οργάνωσης; Με μία απλή ανάγνωση προκύπτει σωρός αγνώστων εννοιών, ασαφειών και αντιφάσεων. Εδώ θα αφήσω την ανάλυση και την αποσαφήνιση στους γραμματικούς της αρχιεπισκοπής και τους απολογητές, γιατί αισθάνομαι «έξω από τα νερά μου».
Η δεύτερη παράγραφος, αναφέρεται στο καθεστώς των λεγομένων στους κόλπους της εκκλησίας ως «νέων χωρών», όπως είναι η Μακεδονία και η Θράκη και οι οποίες υπάγονται απ ευθείας στην Υψηλή Πύλη (ωχ συγγνώμη, στο πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ήθελα να πώ). Φαντάζομαι οτι οι διάφοροι «διαξιφισμοί» μεταξύ των εκκλησιαστικών κύκλων Αθήνας και Κωνσταντινούπολης έχουν ως βάση (και) αυτήν εδώ την παράγραφο. Ευτυχώς που υπάρχει, για να μην τα παίρνει όλα το Μεγάλο Αφεντικό, ας μείνει κι ένα μαγαζάκι για τους ημέτερους...
Για την Τρίτη παράγραφο τέλος, θα έπρεπε κανονικά να γράψω «ουδέν σχόλιον». Όμως, ενίοτε είναι σκόπιμο να ομιλούμε και για τα αυτονόητα. Εάν αναρωτιέστε προς τί αυτή η αγωνία να τηρηθεί αναλλοίωτο το κείμενο ενός βιβλίου ώστε να τεθεί μέσα στο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε μετάφρασης ή άλλης επέμβασης χωρίς την άδεια της Υψηλής Πύλης (ούπς, μου ξέφυγε πάλι), χωρίς βέβαια να υπάρχει αντίστοιχη απαγόρευση για οποιοδήποτε άλλο κείμενο, αρχαίο ή νεότερο, όσο σημαντικό και αν είναι, την απάντηση την έδωσα παραπάνω. Σε ένα θεοκρατούμενο κράτος, οφείλουν να ξεκαθαριστούν τα της εκκλησιαστικής οργάνωσης και τα του θρησκευτικού δόγματος. Η πρώτη παράγραφος παραπάνω, καθορίζει το πρώτο. Η παρούσα, το δεύτερο. Και το άρθρο 3 στο σύνολό του συνιστά την οργάνωση θεοκρατούμενου κράτους. Είτε μας αρέσει, είτε όχι. Όπως περίπου συμβαίνει και στο Ιράν, το Αφγανιστάν κ.α. χώρες που βρίσκονται υπό την άμεση προστασία του Υψίστου. Αλλά ξέχασα, εκείνες έχουν τον Αλλάχ, τον βλάσφημο.
Πως τώρα συνδυάζεται το παρόν άρθρο με τα επόμενα που θα εξετάσουμε, περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως και πώς συνδυάζεται το δόγμα, οποιοδήποτε δόγμα με το «δημοκρατικό πολίτευμα» είναι ζητήματα που πολύ θα ήθελα να μου εξηγήσει κάποιος. Οποιοσδήποτε. Υπάρχει;
(συνεχίζεται. Στο επόμενο, τα άρθρα περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων – τρομάρα μας! - )